Κρήτες στην απελευθέρωση της Ηπείρου.
Τα γνωστά ονόματα αρχηγών και οπλαρχηγών από την Κρήτη που απελευθέρωσαν τα Γιάννενα εμφανίστηκαν και στη Β. Ήπειρο. Αρχηγός Στρατού του Αυτονομιακού Αγώνα ανέλαβε ο γνωστός αρχηγός από το Μακεδονικό Αγώνα, Σφακιανός ταγματάρχης Πυροβολικού Γεώργιος Τσόντος ή Καπετάν Βάρδας. Τέλος Μαρτίου 1914 η ελληνική κυβέρνηση, μετά από την αλβανική νότα, διέταξε την ανάκληση όλων των αξιωματικών που υπηρετούσαν στη Β. Ήπειρο. Όσοι συνέχιζαν να παραμένουν κηρύσσονταν λιποτάκτες. Παρ' όλες τις πιέσεις των...
ελληνικών αρχών οι φάλαγγες των εθελοντών συνεχώς μεγάλωναν. Στις 22 Μαρτίου έφθασαν στο Αργυρόκαστρο οι πρώτοι εθελοντές από την ελεύθερη Ελλάδα και ήσαν 120 Κρητικοί με αρχηγό το βουλευτή Σφακιών Ιωσήφ Αναγνωστάκη. Στην Κρήτη επικρατούσε ο μεγάλος ενθουσιασμός και τη συγκρότηση των Σωμάτων είχε αναλάβει ο πολιτευτής Σφακιών Μανούσος Κούνδουρος. Το Μάρτιο του 1914 ο πρόεδρος της κρητικής Βουλής Αντώνιος Μιχελιδάκης έγραψε στην εφημερίδα «Ίδη» του Ηρακλείου: «Εις τον τα μάλιστα ου μόνον δικαιολογημένον, αλλά και επιβαλλόμενον αγώνα, τον οποίον ανέλαβε η Ελληνική Ήπειρος… ή το επόμενον να συντρέξει και η Κρήτη.
Και ώφειλε να μη υστερήση και η Κρήτη εις την ευγενή ταύτην πάλην πάλην όμαιμων και ομόφυλων αγωνιζομένων, αυτό τούτο υπέρ βωμών και εστιών. Αλλά δεν πρέπει να αρκεσθώμεν μόνον εις τους δι' ανδρών ενίσχυσιν του αδερφικού αγώνος. Ας συντρέξωμεν και δια χρηματικών μέσων… και οσηδήποτε και αν αποβή η παροχή μας, μη λησμονώμεν το ομηρικών «δόσις ολίγη τε φίλη τε». Εκτός από τον αρχηγό Στρατού Γεώργιο Τσόντο ή Καπετάν Βάρδα και το βουλευτή Ιωσήφ Αναγνωστάκη έλαβαν μέρος οι αρχηγοί και οπλαρχηγοί: Ι. Μενεγάκης, Ι. Τσόντος, Ν. Αναγνωστάκης, Μ. Καπετανάκης, Αντ. Καραβίτης, Μανούσος Πιπιλάρης, Στρατής Κούνδουρος, Γρ. Παπαδάκης, Κριαράς, Νικηφοράκης, Γερογιάννης, Πατρικαλάκης, Μαντάς, Μαναρώλης, Ποντικάκης, Ανδρέας Χομπίτης, Μαρ. Θωμαδάκης, Ιωάννης Πολυξίγκης, Μίγδης, Ευαγγελινός, Αντ. Αλευράκης, ο φοιτητής Δασκαλογιάννης, Ζουριδιανός, Ρούσσος Πολογεώργης, Ε. Γαρυφαλάκης, Γ. Κατσιγάρης, Α Κατσαράκης κ.ά.
Η συγκρότηση και η αποστολή εθελοντικών Σωμάτων από την Κρήτη οφείλεται όχι μόνο, όπως προαναφέρθηκε, στον πρωθυπουργό επί της Κρητικής Επαναστάσεως του 1896 Μανούσο Κούνδουρο αλλά και στον τότε γενικό διοικητή της Κρήτης Λουκά-Ρούφο Κανάρη, οι οποίοι και τα εξόπλισαν. Ο Καπετάν Γιάννης Πολυξίγκης έδρασε στη Χειμάρα με γεν. αρχηγό το μοίραρχο Χωροφυλακής Σπυρομίλιο.
Από το ΚΡΗΤΗ 1913