Κοσμάς ο Αιτωλός : Ο προστάτης Άγιος των Παπαδατών, 300 χρόνια από τη γέννησή του.

To πέρασμα του Πατροκοσμά από τις Παπαδάτες, υπήρξε ένα γεγονός μεγάλης ιστορικής σημασίας για το ακμαίο χωριό, αλλά και μια ευτυχής στιγμή για τον ίδιον τον ιεροπόστολο. Στις Παπαδάτες ο Πατροκοσμάς έτυχε εξαιρετικής υποδοχής και φιλοξενίας. Σύσσωμοι οι κάτοικοι, μικροί και μεγάλοι, έσπευσαν με σεβασμό στο πρόσωπό του και ευλάβεια στο κήρυγμά του, να τον...
ακούσουν και να παρηγορηθούν από τα, μεστά σοφίας και θερμής παρηγορίας, λόγια του.

Οξύνους καθώς ήταν, ο Πατροκοσμάς, διείδε στο ακροατήριό του το έντονο θρησκευτικό του συναίσθημα και διαπίστωσε αφ' ενός την υπευθυνότητα των κατοίκων και τη σοβαρότητα των προεστών, αφ' ετέρου το δε, το σοβαρό έλλειμμα των κατοίκων στην ελληνική μόρφωση και τη χριστιανική αγωγή.
Αυτή η κατάσταση, που βρήκε στις Παπαδάτες, από τη μιά το έλλειμα στη μόρφωση και το χαμηλό πνευματικό επίπεδο των κατοίκων και από την άλλη η προθυμία και η θερμή φιλοξενία τους, αποτέλεσαν πρώτης τάξεως προϋποθέσεις, για να προτείνει στους κατοίκους την αναγκαιότητα της ίδρυσης σχολείου.

Όντως οι Προεστοί και οι κάτοικοι των Παπαδατών, χωρίς περιττά λόγια και χωρίς αργοπορία, έκαναν τα δέοντα και έστησαν το πρώτο σχολείο του χωριού, με την καθοδήγηση πάντα και τις σοφές υποδείξεις του Αγίου.

Είναι βέβαιο, ότι η διδασκαλία, τα λόγια και η όλη πατρική συμπεριφορά του Πατροκοσμά στις Παπαδάτες, λειτούργησαν ως βάλσαμο στις καρδιές τους, αναπτέρωσαν το φρόνημά τους και διαμόρφωσαν μια θερμή λατρεία προς το πρόσωπό του.

Άμεσο δείγμα αυτής της θερμής τους λατρείας των κατοίκων των Παπαδατών, προς την ασκητική και αυστηρή μορφή το Πατροκοσμά το εικόνισμα, που είχαν στήσει στο χώρο, όπου στάθηκε και μίλησε στον κόσμο. Πολύ δε πριν η επίσημη εκκλησία τον ανακηρύξει ισαπόστολο και Άγιο, οι πιστοί κάτοικοι των Παπαδατών, συνεχίζοντας την παραδοσιακή λατρεία των προπατόρων τους προς την ιερή μορφή του, κάθε χρόνο, ανήμερα του μαρτυρικού του θανάτου στις 24 Αυγούστου, προσέρχονταν εκεί στο εικόνισμα του Αγίου, όπου λειτουργούσαν, ευλογούσαν και υμνούσαν τη δόξα του Αγίου.

Αυτός ο πνευματικός δεσμός των κατοίκων των Παπαδατών με την ιερή μορφή του Πατροκοσμά, συνεχίστηκε να εκδηλώνεται με την ανέγερση περικαλλούς ναΐσκου, στον τόπο, όπου συνάντησε και μίλησε στους προπάτορες, και με την φιλοτέχνηση και εγκατάσταση της μαρμάρινης προτομής του στο δυτικό τμήμα της Πλατείας.

Αυτός ο ακατάλυτος δεσμός των κατοίκων των Παπαδατών με το πνεύμα του Πατροκοσμά λειτούργησε και στην πρωτοβουλία του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου, να οργανώσει στις Παπαδάτες το Σάββατο 7 Ιουνίου 2014 Ιερή και Πνευματική Εκδήλωση, με αφορμή τα 300 χρόνια από τη γέννησή του Αγίου. (1714-2014).
Η σημαντική επέτειος και η τιμητική αναφορά στο ιερό πρόσωπο του Πατροκοσμά, οδήγησαν σωστά τη σκέψη των οργανωτών, ώστε να προετοιμάσουν μια ανάλογη, προς τη σημασία της επετείου και της μορφής του Αγίου, Εκδήλωση.

Προσκάλεσαν ως ομιλητές, πρόσωπα, που όλως ιδιαιτέρως έχουν ασχοληθεί με το σπουδαίο έργο και την ανυπολόγιστη εθνική προσφορά του Πατροκοσμά:
*Τον Μητροπολίτη Βερατίου, Αυλώνος & Κανίνης κ. Ιγνάτιο, στην περιφέρεια του οποίου ανήκει το χωριό ''Καλικόντασι'', όπου και ο τόπος μαρτυρίου του Αγίου.
*Τον κοσμήτορα της Θεολογικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου κ. Μιχάλη Τρίτο, που έχει ασχοληθεί συστηματικά με τις προφητείες του Αγίου.
*Την φιλόλογο, θεολόγο και δρ Παιδαγωγικής κ. Μαρία Μαμασούλα, που έχει διατρίψει στην έρευνα των περιοδειών και του εθνικού έργου του Αγίου.

Την εκδήλωση, τους προσκεκλημένους ομιλητές και το εκκλησίασμα, χαιρέτησε, εκ μέρους της Μητρόπολης Νικοπόλεως & Πρεβέζης ο Μητροπολίτης κ. Χρυσόστομος, ενώ εκ μέρους του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου Παπαδατών το ευσεβές ακροατήριο, υποδέχτηκε ο Εκκλησιαστικός Επίτροπος και Αναγνώστης, Γιώργος Τσεκλιάς.

Μητροπολίτης Βερατίου Ιγνάτιος
Ο Μητροπολίτης Βερατίου Ιγνάτιος στην εμπεριστατωμένη και βαθυστόχαστη ομιλία του στάθηκε στην πολύχρονη μοναχική διατριβή του ιερομόναχου Κοσμά και στη βαθιά μελέτη των Γραφών και των γραφτών κειμένων, όπου ολοκλήρωσε το θρησκευτικό και πνευματικό του εξοπλισμό, που ήταν απαραίτητος για το έργο, που είχε αποφασίσει να αναλάβει.
Ιδιάιτερα στάθηκε ο κ. Ιγνάτιος στο σεβασμό, που έτρεφε στο πρόσωπο του Πατροκοσμά ο ηγεμόνας της Ηπείρου, Αλή Πασάς.
''Ίσως ο Αλή Πασάς, κατά τη συνάντηση με τον Πατροκοσμά στο σπίτι του στο Τεπελένι, πολύ πριν γίνει Πασάς στα Γιάννινα, να επεξεργάστηκε βαθιά τα φιλοσοφημένα τα λόγια του Αγίου κατά τον αποχωρισμό τους: “Να θυμάσαι όμως σε όλη τη διάρκεια της εξουσίας σου να αγαπάς και να υπερασπίζεσαι ιδιαίτερα τους Χριστιανούς, αν θέλεις να μείνει η εξουσία αυτή στους διαδόχους σου”.

Μιχάλης Τρίτος
Στις συχνές προφητείες, στα αλληγορικά γνωμικά και στα φραστικά υπονοούμενα του Πατροκοσμά αναφέρθηκε ο κοσμήτορας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου, Μετσοβίτης, Μιχάλης Τρίτος.
''Αγωνιώδης ερώτηση των ακροατών του ήταν: “Πότε θα γίνει το ποθούμενο”;
(“Ποθούμενο” ήταν η λέξη, που είχε εφεύρει ο Πατροκοσμάς, για να υπονοήσει την Ελευθερία.)
Και ο Άγιος απαντούσε: “Το ποθούμενο θα γίνει στην τρίτη γενεά. Θα το ιδούν τα εγγόνια σας”.
Αυτό ειπώθηκε στη Χειμάρα. Η σπουδαιότατη αυτή προφητεία του Αγίου, η οποία έτρεφε την γλυκυτέρα ελπίδα του υποδούλου Γένους, έλαβε καταπληκτική επαλήθευση. Διότι ο χρόνος της απελευθέρωσης της Ηπείρου το 1912-13 είναι πράγματι η τρίτη γενιά από τότε, που το προφήτευσε ο Άγιος, καθώς, ως γνωστόν, κάθε γενιά υπολογίζεται σε 25 έτη.
“Πότε θαρθεί το ποθούμενον”; Ρώτησαν τον 'Aγιο στα Τσαραπλανά της Ηπείρου.
“Όταν σμίξουν αυτά”, απήντησεν ο 'Aγιος δείχνοντας δύο δενδρύλλια. Τα δενδρύλλια αυτά μεγάλωσαν και έσμιξαν το 1912. Για τον ερχομό του ποθούμενου, σε άλλο τόπο είχε απαντήσει:
“Το ποθούμενον θα έρθει, όταν θαρθούν δύο πασχαλιές μαζί”. Πράγματι το 1912 οι γιορτές του Ευαγγελισμού και του Πάσχα συνέπεσαν...''

Μαρία Μαμασούλα.
Στις αλλεπάλληλες και κοπιαστικές περιοδείες του Αγίου, αναφέρθηκε η Μαρία Μαμασούλα, φιλόλογος, θεολόγος και Δρ Παιδαγωγικής. Η κ. Μαμασούλα έχει ασχοληθεί και έχει ερευνήσει διεξοδικά το βίο, την προσφορά και το έργο του Πατροκοσμά.
''Στο τέλος Μαρτίου του 1779 βρίσκουµε τον Πατροκοσμά στους Παπαδάτες, όπου κατορθώνει να ιδρύσει Σχολείο και να εξασφαλίσει τους πόρους του. Η επιστολή του στους Παπαδάτες δείχνει το οργανωτικό πνεύµα του και πώς γνώριζε να συγκινεί τους απλοϊκούς ανθρώπους, που τον πίστευαν και τον άκουγαν. Φεύγοντας τους απευθύνει τη γνωστή επιστολή:
“Ευγενέστατοι αγαπητοί µου αδελφοί, οι κατοικούντες την χώραν Παπαδάται, σας ασπάζοµαι και παρακαλώ τον άγιον Θεόν δια την ψυχικήν και σωµατικήν σας υγείαν.

Εγώ αδελφοί µου, ως δούλος Χριστού του Θεού ηµών ανάξιος, περιερχόµενος και διδάσκων το κατά δύναµιν τους χριστιανούς, ήλθα και εδώ και βλέποντας ότι δεν έχετε σχολείον, τους επαρακίνησα και έδωκαν το, κατά δύναµιν και προαίρεσιν, δια το σχολείον σας. Πρέπει δε και η ευγένειά σας πάντες να βοηθάτε πάντοτε το σχολείον σας εξ ιδίων πόνων, ή κοινώς από την χώραν, ή και από τα βακούφια, δια να λάβετε και παρά Θεού τον µισθόν σας και τιµήν παρ’ ανθρώπων.
Είµαι δε και εγώ χρεώστης να παρακαλώ τον Κύριον, τον ευλογούντα τα πάντα, να ευλογήση την χώραν σας και το σχολείον και τα παιδία σας και να σας αξιώση να ζήσετε και εδώ καλά και θεάρεστα και να σας βάλη και εις τον Παράδεισον να χαίρεσθε και να ευφραίνεσθε και να δοξάζετε την Αγίαν Τριάδα, αµήν.

Έβαλα δε και επίτροπον, µε την γνώµην πάντων τον κυρ-Ιωάννην του Πάνου και επιστάτας και βοηθούς αυτού τον κυρ-∆ήµον του Παπά Ιωάννου και τον κυρ Σταύρον του ∆ήµου να κυβερνήσουν το σχολείον, καθώς ο Κύριος τους φωτίση.
Αψοθ΄(1779) Μάρτιος. Κοσµάς ιεροµόναχος, ευχέτης σας”.

Η οικογένεια της ''Απείρου Χώρας'' απευθύνει θερμά συγχαρητήρια στο Εκκλησιαστικό Συμβούλιο, στο Γιώργο Τσεκλιά, που σήκωσε το μεγαλύτερο βάρος της οργάνωσης της εξαίρετης αυτής Εκδήλωσης και στο Μορφωτικό Σύλλογο Παπαδατών, που συνέβαλε στην επιτυχία της.

Σωκράτης Βασιλείου