Γράφει η Ζέζα Ζήκου.
Σήμερα, σε μία περίοδο γεωπολιτικής αναταραχής, οι «φίλοι» μας οι Τούρκοι, αφού έστησαν σκηνικό τύπου… νέων Ιμίων στην Κύπρο, με τις δήθεν σεισμολογικές έρευνες στην Κυπριακή ΑΟΖ με το «Μπαρμπαρός», εξανάγκασαν τις κυβερνήσεις Ελλάδας και Κύπρου να αποδεχθούν τα τετελεσμένα που δημιούργησε η Άγκυρα. Δηλαδή, τη δράση του τουρκικού σεισμογραφικού σκάφους εντός της Κυπριακής ΑΟΖ, μία “de facto” αποδεκτή κατάσταση από την Αθήνα και τη Λευκωσία.

Η Άγκυρα, με την πάγια τακτική των εκβιασμών και των απειλών, έθεσε ένα...
νέο δίλημμα προς τη Λευκωσία: Είτε θα αρχίσει η συζήτηση για τη συνδιαχείριση του φυσικού πλούτου είτε τερματίζονται οι έρευνες στην Κυπριακή ΑΟΖ.

Βεβαίως και δεν παρέλειψε να ρίξει στο τραπέζι και την απειλή της διχοτόμησης της Κύπρου, για να τρομοκρατηθούν οι ραγιάδες. Όμως, δεν υπάρχει καμία έρευνα που να μπορεί να επιβεβαιώσει την ύπαρξη ενεργειακού πλούτου στο βόρειο τμήμα της Κύπρου με το αντίστοιχο στο Νότο.

Η Τουρκία καίγεται να αποκτήσει τον έλεγχο των κοιτασμάτων φυσικού αερίου στην ανατολική Μεσόγειο για να μειώσει την εξάρτησή της από Ρωσία και Ιράν, αλλά και για να εμφανισθεί ως ενεργειακή γέφυρα της Δύσης! Η σύγκρουση με τη Λευκωσία και την Ιερουσαλήμ, που έχουν κοινό συμφέρον να αναπτύξουν την παραγωγή φυσικού αερίου στις Αποκλειστικές Οικονομικές Ζώνες τους, είναι αναπότρεπτο.

Με τις δηλώσεις Ερντογάν, και τους «κανόνες εμπλοκής» για ενδεχόμενο «θερμό επεισόδιο» στο Αιγαίο, η Άγκυρα έστειλε ηχηρό μήνυμα ότι θέλει να έχει λόγο σε χωρικά ύδατα που δεν της ανήκουν! Απέναντι στην ιταμή αυτή πρόκληση, ο πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς αποφάσισε να κινηθεί με σύνεση! Δηλαδή σύρθηκε από τον εκβιασμό του «Κέρβερου» να επιλέξει ανάμεσα στην παράτολμη αξιοπρέπεια και την επωφελή ταπείνωση της σύνεσης. Όπως άλλωστε του σύστηναν το ευαγές ίδρυμα ΕΛΙΑΜΕΠ και το δημοσιογραφικό φερέφωνό του. Σε μία προσπάθεια κατευνασμού και αποκλιμάκωσης της έντασης, ο πρωθυπουργός διεμήνυσε ότι ο τακτικός διάλογος για τα ελληνοτουρκικά θα συνεχιστεί κανονικά και ανακοίνωσε την σύγκληση του τρίτου Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας μεταξύ των δύο χωρών στην Αθήνα στις 6 Δεκεμβρίου. Όμως η απόφαση αυτή ενέχει υψηλό ρίσκο, καθώς ελλοχεύει ο κίνδυνος μιάς ουσιαστικής αποτυχίας του διαλόγου, που θα είναι μοιραία για τον κ. Σαμαρά και τη χώρα.

Πάντως, ακόμη περιμένουμε την υλοποίηση των προεκλογικών δεσμεύσεων Σαμαρά, που έλεγε ότι σε έξι μήνες θα ανακηρυχθεί η ΑΟΖ στο Αιγαίο. Εδώ ούτε η… Αλβανία δεν αναγνωρίζει την ΑΟΖ στην περιοχή της, μέχρι εκεί φτάσαμε! Εδώ δεν τολμάμε να ξεκινήσουμε έρευνες για πετρέλαια μη τυχόν και θίξουμε τους τούρκους, για ποια επιτυχία μιλάμε; Μόνο τα πετρέλαια του Ιονίου εν αγγίζουμε, αλλά δεν αποκλείεται να εγείρει θέμα η Άγκυρα και γι αυτά…

Ειδικότερα στο Αιγαίο, έχουμε από τη μία πλευρά το νομικό καθεστώς, το σύνολο δηλαδή των διεθνών συμβάσεων που έχουν υπογραφεί από την Ελλάδα και την Τουρκία, και από την άλλη το “status quo”, που είναι η έμπρακτη άσκηση δικαιωμάτων ή «προβολής ισχύος» στον χώρο, πέρα από τα αδιαμφισβήτητα όρια κυριαρχίας. Το νομικό καθεστώς διέπεται από τις Συμφωνίες’/Συνθήκες της Λοζάνης (το 1923), του Μοντρέ (το 1936) και των Παρισίων (το 1947), χωρίς να έχει γίνει καμία προσθήκη έκτοτε, και αλλάζει με την υπογραφή νέων συμφωνιών.

Αντίθετα, το «status quo» της περιοχής τις τελευταίες δεκαετίες αλλάζει σταδιακά. Άλλο «status quo» υπήρχε πριν από το 1974, που η Τουρκία σεβόταν τα 10 ναυτικά μίλια της Ελλάδας στο Αιγαίο, άλλο υπήρξε μετά το 1974, άλλο όταν κλιμακώθηκαν οι παραβιάσεις (μετά τα 1982), άλλο πριν από τη διακήρυξη του «casus belli» (το 1995), άλλο πριν από τη διακήρυξη των «γκρίζων ζωνών» (το 1996 μετά τα Ίμια) και άλλο σήμερα, με τις υπερπτήσεις πάνω από κατοικημένα ελληνικά νησιά (Φαρμακονήσι, Αγαθονήσι, Καστελλόριζο).

Το «status quo» προσδιορίζεται από εκατέρωθεν πρακτικές, που γίνονται «de facto» «αποδεκτές», αλλάζει δε όταν η μία πλευρά επεκτείνει τις πρακτικές της και η άλλη δεν αντιδρά, ή, παρά την αντίδρασή της, αναγκάζεται να «αναδιπλωθεί». Εν προκειμένω, η πλευρά που «επεκτείνεται» είναι η Τουρκία, ενώ η Ελλάδα κατά κανόνα, «αναδιπλώνεται», με αποτέλεσμα η κλιμάκωση της τουρκικής πολιτικής αναφορικά με τις διεκδικήσεις της να ανατρέπει το «status quo» δοκιμάζοντας τα ελληνικά αντανακλαστικά. Σταδιακά –αλλά συστηματικά- έχει δημιουργηθεί μία αναντιστοιχία ανάμεσα στο νομικό καθεστώς (που έχει μείνει αναλλοίωτο) και το “status quo” (που έχει αλλάξει αισθητά).

Η Τουρκία, με βάση την αναντιστοιχία αυτή, επιδιώκει να τροποποιηθεί το νομικό καθεστώς προς όφελός της, ώστε οι πρακτικές της να καταστούν «νόμιμες».

Στον αντίποδα, η Ελλάδα πιστεύει ότι, αφού καλύπτεται από το διεθνές δίκαιο, αυτό και μόνο αρκεί για να αναχαιτίσει την Τουρκία, επιπλέον δε ότι, στην περίπτωση που η Τουρκία δεν συγκρατηθεί, η διεθνές κοινότητα θα σπεύσει να τη συνετίσει. Στην πραγματικότητα η Ελλάδα αρκείται να καταγγέλλει την επιθετικότητα της Τουρκίας χωρίς όμως να τολμά να τη σταματήσει εμπράκτως, με αποτέλεσμα να εμφανίζεται ότι επιμένει σε δικαιώματα που η ίδια δεν μπορεί να προασπιστεί.

Η ελληνική κυβέρνηση, είτε η σημερινή είτε η επόμενη, οφείλει να ξεκαθαρίσει με αποφασιστικότητα το σημερινό «τοπίο στην αιθαλομίχλη» και να προβάλει –έστω δειλές- αντιστάσεις στις απαιτήσεις της τρόικας. Η «ηγεμονία» της τρόικας επέβαλε μία ιστορικά πρωτότυπη δομή επικυριαρχίας, που γελοιοποίησε και εξέθεσε κάθε έννοια ευρωπαϊκής δημοκρατίας. Αυτός ο «Κέρβερος» της ευρωζώνης, όπως αποκαλεί την τρόικα ο «Economist», επιστρέφει δριμύτερος. Με την προσδοκία, στο νέο τοπίο που θα δημιουργήσουν οι επικυρίαρχοι, να έχουν πάλι μία θέση οι «παλαίμαχοι κακοποιοί» να ορίζουν πάλι την (κακομοιριασμένη πλέον) μοίρα των φτωχών και των ανέργων, των φοβισμένων και των απελπισμένων.

Απέναντι στην τουρκική μεγαλομανία
Η τουρκική ηγεσία διακατέχεται από αυτοπεποίθηση σε υπερβολικό βαθμό, που δεν της επιτρέπει να κατανοήσει τα λάθη της, να τα διορθώσει και να στραφεί σε μία άλλη πολιτική. Πρόκειται για μία μεγαλομανή πολιτική, που έχει ως αποτέλεσμα η Άγκυρα, αντί να διορθώνει τα λάθη της, να απομονώνεται οικοδομώντας πάνω σε αυτά.

Η τουρκική ηγεσία πιστεύει ότι ηγείται μίας χώρας που είναι τόσο ισχυρή ώστε να περιφρονεί τους διεθνείς κανόνες, αρνούμενη να μπει σε καλούπια. Επίσης η τουρκική ηγεσία κινείται με λογικές και όρους ισχύος.

Αυτή είναι η πολιτική που αναγνωρίζει και αντίστοιχα στο διεθνές επίπεδο σέβεται τις χώρες που κινούνται με λογικές και όρους ισχύος. Όχι η δική μας.

Το διφυές νόημα της γεωπολιτικής
Είναι ολοφάνερο ότι η λέξη «γεωπολιτική» έχει σήμερα βαρύνουσα σημασία, αλλά και διφυές νόημα. Σημαίνει το ενδιαφέρον, τη σημασία – σπουδαιότητα που έχει μία χώρα ή περιοχή στο πλαίσιο της διεθνούς πολιτικής, των αναμετρήσεων ισχύος μεταξύ των εθνών.
Την αναμέτρηση ισχύος, επομένως και τη γεωπολιτική σημασία μιάς χώρας ή περιοχής, την αντιλαμβανόμαστε συνήθως με προσλαμβάνουσες ενδεχόμενων πολεμικών συρράξεων:
Τα Στενά των Δαρδανελλίων, π.χ., καταλαβαίνουμε ότι προσφέρονται για εύκολο και αποτελεσματικό έλεγχο από ξηράς της πρόσβασης στη Μεσόγειο πλοίων από τη Μαύρη Θάλασσα. Ή ότι η Κύπρος είναι ένα τεράστιο αεροπλανοφόρο (σταθερή αεροπορική βάση – ορμητήριο και βάση ανεφοδιασμού) που μπορεί να ελέγχει ολόκληρη τη Μέση Ανατολή.

Σήμερα χρησιμοποιούμε τη λέξη «γεωπολιτική» και μεταφορικά. Διότι η κατάκτηση μιάς χώρας δεν συμφέρει πια να πραγματοποιηθεί στρατιωτικά, έχει μικρότερο κόστος (μάλλον μηδενικό) αν πραγματοποιηθεί οικονομικά. Δεν απαιτούνται ούτε στρατεύματα για την εισβολή και την κατοχή, ούτε κυβερνήσεις δοσίλογων, μισητές από τους εντόπιους πληθυσμούς. Η υποδούλωση των λαών, που άλλοτε προϋπέθετε πολέμους και εξοπλισμούς, σήμερα κατορθώνεται από εταιρισμούς δανειστών, που χορηγούν θανατηφόρες, εκ προμελέτης, δόσεις δανείων. Η υπερχρέωση οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια σε ολοκληρωτική υποταγή της χώρας στους δανειστές της –υποταγή εθελούσια, με υπογραφή συνθηκών παράδοσης («μνημόνια») και πανηγυρισμού, με την παραισθησιογόνο «αισιοδοξία» ότι οι θυσίες των πολιτικών πιάνουν τόπο.

Οι «φίλοι» μας στην Ευρώπη κατέκτησαν και υποδούλωσαν ήδη την Ελλάδα. Αλλά, ο «γείτονας» δεν ενδιαφέρεται για νέες μεθόδους, αφού κοιτάζει στο «μεγαλοπρεπές» παρελθόν του…

εφημερίδα «Επένδυση»
Το είδαμε στο Ας μιλήσουμε επιτέλους.