Της Ελένα Σουπόνινα, πολιτικός αναλυτής, ειδικός σε ζητήματα Μέσης Ανατολής.
Τι θα γίνει στη συνέχεια με τη Συρία;
Ύστερα από μια βραχείας διάρκειας περίοδο αμοιβαίας κατανόησης μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας, που ήταν περισσότερο φαινομενική, άρχισαν και πάλι να ανακύπτουν διαφωνίες.

Στο ζήτημα αυτό δεν υπάρχει συναίνεση ούτε και μεταξύ των συμμάχων του ΝΑΤΟ. Και παρότι μέχρι πρόσφατα, κατέβαλλαν προσπάθειες να...
αποκρύψουν τις οξύτατες διαφωνίες που είχαν μεταξύ τους, τώρα αρχίζουν σταδιακά να μην τηρούν τη γνωστή ρήση «τα εν οίκω μη εν δήμω».

Η περιοδεία του Αμερικανού προέδρου, που φθάνει στο τέλος της και κατά τη διάρκεια της οποίας επισκέφθηκε τη Σαουδική Αραβία, τη Μεγάλη Βρετανία και τη Γερμανία, δεν ανέδειξε απλώς τη δυσαρέσκεια που εξέφρασαν οι Άραβες πρίγκιπες για την αναποφασιστικότητα του Μπάρακ Ομπάμα, αλλά και τη διάσταση απόψεων που υπάρχει, για παράδειγμα, μεταξύ ΗΠΑ και Γερμανίας.
Αλλά ακόμα και στους κόλπους του αμερικανικού κατεστημένου υψώνουν όλο και πιο πολύ τη φωνή τους εκείνοι που παροτρύνουν τον Ομπάμα να δράσει πιο αποφασιστικά.

Η κυβέρνηση του Μπάρακ Ομπάμα δεν βρήκε να κάνει τίποτα καλύτερο από το να προτείνει αυτή τη στιγμή προς εξέταση, την εκδοχή που λέει «ούτε στους δικούς σας ούτε στους δικούς μας». Ο Ομπάμα προτείνει τη διαίρεση της Συρίας σε ζώνες επιρροής.
Οι εμπειρογνώμονες μιλούσαν για το ενδεχόμενο αυτό εδώ και καιρό, αλλά είναι γεγονός ότι μιλούσαν κάνοντας την επισήμανση ότι αυτό είναι ένα από τα πιο σκληρά και δυσοίωνα σενάρια.

Τώρα για πρώτη φορά στο σενάριο αυτό άρχισαν να αναφέρονται ευθέως οι Αμερικανοί αξιωματούχοι. Ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Τζον Κέρι, προτού συμμετάσχει και αυτός στην περιοδεία που πραγματοποίησε στο εξωτερικό ο Αμερικανός πρόεδρος, συναντήθηκε με τη διεύθυνση της εφημερίδας New York Times, στην οποία κοινοποίησε το προσχέδιο του για το πώς θα διαχωρίσουν τη θέση τους με τη Ρωσία στο θέμα της Συρίας.
«Εμείς προτείναμε μάλιστα να χαράξουμε μια διαχωριστική γραμμή. Με την κυριολεκτική έννοια, διαχωριστική γραμμή» δήλωσε ο Κέρι, προσθέτοντας ότι οι Αμερικανοί «είπαν παράλληλα» το εξής: «Εσείς δεν επεμβαίνετε εκεί, κι εμείς δεν επεμβαίνουμε εδώ, ενώ κάθε τι που υπάρχει ανάμεσα, θεωρείται έντιμο παιγνίδι».

Με τις δηλώσεις αυτές, φαίνεται πως οι ΗΠΑ, αποδέχονται τη Ρωσία ως «παίκτη» στη Μέση Ανατολή, κάτι που δεν υπήρχε στο παρελθόν. Η Ουάσιγκτον μάλιστα, πριν από τέσσερα χρόνια, αγνοούσε τα ρωσικά συμφέροντα στη Συρία.
Κάτι άλλαξε, όταν το φθινόπωρο του 2013 τα μέρη ξεκίνησαν μια αποτελεσματική συνεργασία που αφορούσε την καταστροφή του χημικού οπλοστασίου στη Συρία. Όμως κύρια αφορμή για να αλλάξει η Ουάσιγκτον τη στάση της έναντι της Ρωσίας, υπήρξε η στρατιωτική επιχείρηση που ξεκίνησε η Ρωσία στα τέλη Σεπτεμβρίου του 2015, σκοπός της οποίας ήταν η καταπολέμηση της τρομοκρατίας.

Αυτό είναι κάτι το θετικό, που μπορεί να διακρίνει κάποιος σ' αυτή την πρωτοβουλία. Σε όλα τα υπόλοιπα, η συνεργασία αυτή είναι αμφίσημη, όπως αμφίσημη είναι και όλη η συμπεριφορά του Ομπάμα στη Μέση Ανατολή και όχι μόνο.

Γενικά πάντως, όλα αυτά έχουν μια οσμή από την εποχή της αποικιοκρατίας ή της διαίρεσης του κόσμου σε παγκόσμιο επίπεδο, κάτι που συνήθως συμβαίνει μετά από μεγάλους πολέμους ή αμέσως μετά τη λήξη τους. Κι όμως στη Δύση, περισσότερο απ' όλους τους άλλους, συνήθιζαν να λένε ότι ο «κόσμος άλλαξε» και πως τα γεωπολιτικά παιγνίδια «ανήκουν στο παρελθόν»
Να λοιπόν τι σου λένε. Πρέπει απλώς να πάρεις το μολύβι και να χαράξεις νέες γραμμές στη Μέση Ανατολή. Και η Συρία όντως είναι μόνο η αρχή.

Το μόνιμο πρόβλημα με τον Ομπάμα είναι ότι ο ίδιος συχνά ενεργεί κατά τέτοιο τρόπο σαν να ονειρεύεται πως και οι λύκοι θα μείνουν χορτάτοι και τα πρόβατα ακέραια. Είτε θεωρεί πως λύνει στην κυριολεξία τον παλιό αυτό γρίφο, που λέει πως μπορείς να περάσεις από την μία όχθη του ποταμού στην άλλη, με τη σειρά, τον λύκο, το πρόβατο και το λάχανο, χωρίς να φαγωθεί κανένας. Με αφετηρία την προτεινόμενη θεωρία, στη μια ζώνη επιρροής, υποτίθεται, ότι τον κύριο λόγο θα τον έχουν η Ρωσία και η κυβέρνηση της Συρίας, την οποία υποστηρίζει η Ρωσία.
Στην άλλη πλευρά της διαχωριστικής γραμμής (και ανάλογα με το χρώμα που θα είναι το μολύβι, μπορεί να ονομασθεί «κόκκινη» ή «πράσινη») θα κάνουν κουμάντο οι Αμερικανοί, οι οποίοι δεν παύουν και δεν θα πάψουν ποτέ να υποστηρίζουν την αντιπολίτευση.

Τι θα υπάρχει στην «ενδιάμεση» ζώνη; Σύμφωνα με το σκεπτικό των Αμερικανών, αυτό δεν είναι προς το παρόν σαφές, αλλά είναι τρομερό ακόμη και να το σκεφτείς. Και αυτό να μη πραγματοποιηθεί θα πρέπει να γίνει ο διαχωρισμός. Έτσι, στην ίδια πόλη που λέγεται Χαλέπι, κάποιες συνοικίες τις ελέγχει η κυβέρνηση, ιδιαίτερα στο δυτικό τμήμα, και κάποιες άλλες η αντιπολίτευση.
Πώς θα διαιρεθεί η πόλη; Όπως το Βερολίνο; Και τι θα πει «έντιμο παιγνίδι» (fair game), για το οποίο μιλάει ο Κέρι όταν αναφέρεται στα ενδιάμεσα εδάφη;

Οι Αμερικανοί μάλιστα το αποκαλούν «νέο σύστημα ελέγχου της κατάπαυσης πυρός στη Συρία», θεωρώντας, σε αντίθεση με τους Ρώσους στρατιωτικούς, ότι το ισχύον σύστημα λειτουργεί περιοριστικά και αποκλειστικά για να αποτραπούν κάποια ανεπιθύμητα τυχαία περιστατικά επί του εδάφους και στον αέρα.

Αυτή είναι η αντίδραση των ΗΠΑ στις ενδοσυριακές διαπραγματεύσεις που έχουν περιέλθει σε τέλμα στη Γενεύη, όπου την Τετάρτη ο ειδικός απεσταλμένος του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ Στεφαν ντε Μιστούρα πρέπει να ανακοινώσει τα μη ενθαρρυντικά αποτελέσματα των διαπραγματεύσεων. Προς το παρόν, ο ίδιος διαπίστωσε με λύπη ότι από το 2011, με βάση τις δικές του εκτιμήσεις, στη Συρία έχουν σκοτωθεί περισσότεροι από 400.000 άνθρωποι. Για τα εκατομμύρια των προσφύγων πλέον δεν μιλάνε.

Το σχέδιο διαίρεσης σημαίνει ακόμη μεγαλύτερο αριθμό θυμάτων. Οι Αμερικανοί είναι έτοιμοι για κάτι τέτοιο; Ή αν ήδη είναι έτοιμοι να χωρίσουν τη Συρία, θα το κάνουν με μια κίνηση;

Βέβαια αυτό είναι προς το παρόν το μικρότερο κακό. Η προτεινόμενη πρωτοβουλία δεν σημαίνει σε καμία περίπτωση ότι οι ΗΠΑ δεν έχουν πλέον στο μυαλό τους το περιβόητο σχέδιο Β, το οποίο σημαίνει πιο ενεργό υποστήριξη προς τη αντιπολίτευση και συμμετοχή χερσαίων δυνάμεων και (είτε) ειδικών δυνάμεων για την πραγματοποίηση επιχειρήσεων στη Συρία. Αντιθέτως, θα έλεγα, πως σ' αυτήν ακριβώς την περίπτωση οι δυνάμεις αυτές θα χρειασθούν.

Ο Ομπάμα φαίνεται πως προετοιμάζει το έδαφος για τη σταδιακή εφαρμογή του σχεδίου αυτού, με επιφυλάξεις, αλλά παρόλα αυτά κινείται προς αυτήν την κατεύθυνση. Ο Μπεν Ροντς, αναπληρωτής σύμβουλος του Αμερικανού προέδρου σε ζητήματα εθνικής ασφάλειας που συνόδευε τον Αμερικανό πρόεδρο στην περιοδεία του, σε δηλώσεις του σε Αμερικανούς δημοσιογράφους στη Γερμανία, είπε ότι στο προσεχές μέλλον ο αριθμός των Αμερικανών στρατιωτικών στη Συρία ενδέχεται να αυξηθεί και να φθάσει από τους 50 στους 300, δηλαδή να αυξηθεί κατά έξι φορές.

Δεν είναι τυχαίο που αναφέρονται οι τοποθεσίες στις οποίες θα εγκατασταθούν οι Αμερικανοί στρατιωτικοί, και συγκεκριμένα το βόρειο και ανατολικό τμήμα της Συρίας. Το ερώτημα συνεπώς είναι αν αυτές οι τοποθεσίες θα είναι η άλλη πλευρά της γραμμής που θα χαραχθεί, η οποία θα βρίσκεται στην αμερικανική ζώνη;

Ο υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας Σεργκέι Λαβρόφ ήδη χαρακτήρισε τις προτάσεις αυτές των Αμερικανών ως «απλουστευμένη προσέγγιση». Όμως οι Αμερικανοί ως γνωστόν, σε αντίθεση με τους έμπειρους σε αποικιοκρατικά παιγνίδια Γάλλους και Βρετανούς, δεν είναι οξυδερκείς παίκτες. Εάν θεωρήσουν ότι πρέπει έτσι να γίνει, θα ορμήσουν ως ταύρος σ' αυτό το διαλυμένο υαλοπωλείο που λέγεται Μέση Ανατολή.

Είναι αλήθεια ότι ο Ομπάμα προς το παρόν είναι διστακτικός. Κατά τη διάρκεια της περιοδείας έδειξε ότι άλλαξε ελάχιστα. Όπως ήταν αναποφάσιστος και αμφίσημος, εξακολουθεί να είναι. Για παράδειγμα, χαρακτήρισε «λαθεμένα» τα αποτελέσματα της στρατιωτικής επιχείρησης του ΝΑΤΟ στη Λιβύη, και την ίδια στιγμή πήγε να διορθώσει αυτό που είπε λέγοντας ότι οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοι «ενήργησαν σωστά, πραγματοποιώντας την επέμβαση».

Επίσης, αντέδρασε αμφίσημα στην πρόταση της καγκελαρίου Μέρκελ, η οποία μόλις είχε συναντηθεί με τον Ερντογάν στην Τουρκία, να δημιουργηθούν ουδέτερες ζώνες στο βόρειο τμήμα και σε άλλα τμήματα της Συρίας. Ο Ομπάμα είπε ότι προς τον παρόν είναι αντίθετος με κάτι τέτοιο, παρόλο που πρέπει να σκεφτούμε «πώς θα διασφαλίσουμε την ασφάλεια των ανθρώπων σ' αυτές τις ζώνες», καθώς «χωρίς τις χερσαίες δυνάμεις στην περίπτωση αυτή δεν θα μπορέσουμε να ανταπεξέλθουμε».

Η Μέρκελ, πιάνοντας το μήνυμα, για να μην οξύνει περισσότερο τις διαφωνίες, αποφάσισε να παίξει με τους λεκτικούς όρους, διευκρινίζοντας ότι εννοεί τις ουδέτερες ζώνες, «όχι με την κλασσική έννοια». Συγκεκριμένα, η καγκελάριος είπε ότι «αυτές είναι ασφαλείς ζώνες, όπου ιδιαιτέρως τηρείται η εκεχειρία και στις οποίες μπορεί να διασφαλιστεί ένα σημαντικό επίπεδο ασφαλείας».

Ό,τι κι αν συμβεί, το θέμα είναι ότι το συριακό πρόβλημα φθάνει σε ένα σημείο καμπής. Όλα βρίσκονται στα όρια τους. Σε επικίνδυνα όρια.
Και παρόλο που ακόμη δεν έχουν διαγράψει τα όρια αυτά, το ερώτημα που τίθεται είναι αν ο Ομπάμα θα διακινδυνεύσει να τα υπερβεί.

*Τα άρθρα δημοσιεύονται αυτούσια και απηχούν τις απόψεις του αρθρογράφου, οι οποίες δεν ταυτίζονται απαραίτητα με τις απόψεις της διεύθυνσης της ιστοσελίδας.


ria.ru
Το είδαμε στο  greece-russia2016.gr